چگونه کرونا هژمونی دلار آمریکا را به چالش کشیده است؟

به گزارش خبرگزاری مهر، راهبرد معاصر در یادداشتی به قلم میلاد ترابی فرد، کارشناس اقتصادی به چالش کشیده شدن هژمونی دلار آمریکا پس از شیوع ویروس کرونا را مورد بررسی قرار داده است که متن کامل آن از نظرتان می‌گذرد:

در دنیای پساکرونا نظم جهانی قطعاً با قبل از آن تفاوت می‌کند، نقشه ارزی جهانی یکی از مواردی است که دستخوش تغییر خواهد شد، در این یادداشت به صورتی عملیاتی تغییرات عمده‌ای که در جریان تجارت جهانی در حال رخ دادن است را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

داستان جهان روایی دلار

پس از جنگ جهانی دوم به خاطر کسب موارد عمده ای در قدرت از جمله تکنولوژی، حکمرانی اقتصادی، تسلط ژ ئواستراتژیک در جهان و موارد متعدد دیگر فرصت بسیار ممتازی را برای خود ساخت تا ارز کشورش را در جهان تبدیل به یک ارز پرقدرت و جهان روا تبدیل کند، دلار برای مبادله، حفظ ارزش و ذخیره دارایی مورد استفاده عموم جهان قرار گرفت.

از این حیث آمریکا توان آن را یافت تا هم تورم کشور خود را به دنیا صادر کند و هم توانست با بسط قدرت خود سایر کشورها را مورد تنبیه و آزار و اذیت قرار دهد، نمونه آن دارایی‌های خارجی شوروی بود که در دهه ۸۰ مجبور به انتقال به اروپا شده و اصطلاح یورودلار متولد شد، ایران نیز از کشورهایی بود که از این جهت مورد گزند اساسی آمریکا قرار گرفت و تحریم‌های شدیدی را متحمل شد.

کشورهای دنیا از استفاده از دلار سود می‌بردند، چراکه به وسیله آن می‌توانستند با ارائه کالاهای خود از فناوری و بسیاری خدمات مالی آمریکا بهره ببرند، آمریکا برای قدرت یابی دلار پس از برتون وودز توانست یک پیشنهاد جذاب را برای سایر کشورها ایجاد کند، این پیشنهاد چیزی نبود جز سبد متنوعی از ابزارهای مالی دلارپایه من جمله اوراق قرضه آمریکا.

خدشه دار شدن جهان روایی دلار؛ آمار تجارت و قدرت

ولی در طول تاریخ کم کم با ثبات یافتن جهان و بازیابی توان کشورهای مختلف یک به یک ستون‌های قدرت آمریکا تضعیف شد؛ اخیراً نیروی دریایی آمریکا شناورهای نسل بعدی خود را به یک شرکت ایتالیایی سپرد، این خود یک پیام بزرگ به جهان است که دوران شماره یک بودن آمریکا کمی خدشه دار شده است، دسترسی کشورها به فناوری‌های لبه جهانی و مواردی مانند ایجاد توان اقتصادی متوازن با آمریکا در دنیا این هژمون را چالش کشیده است، این موردی بود که گزارش کمیسیون راهبرد دفاع ملی کنگره آمریکا به آن اشاره می‌کند.

هم اکنون تجارت خارجی ۱۵ درصد اقتصاد آمریکا را شامل می‌شود و با بررسی درصدهای تجاری آمریکا می‌توان دریافت که از میزان ۲۵۰۰ میلیارد دلار صادرات این کشور تنها ۵۰۰ میلیارد دلار کالای مزیت دار در این سبد است که این به معنای کاهش نیاز کشورهای جهان به این کشور است، در واقع از میان پایه‌های قدرت آمریکا بزرگترین نیاز کشورهای جهان به این کشور هم اکنون تنها دلار است که باقی مانده است که در صورت پیدا شدن یک جایگزین مانند یوآن چین این مسئله نیز تا حد زیادی دچار مشکل خواهد شد.

کرونا و داستان نبود اهرم‌هایی برای خروج اقتصاد آمریکا از رکود

این بار بر خلاف بحران ۲۰۰۹ آمریکا هم در سمت تقاضا و هم در سمت عرضه قادر نیست تا خود را نجات دهد، پیشتر و در بحران ۲۰۰۹ در سمت تقاضا نفت شیل توانسته بود به عنوان یک موتور محرکه اقتصاد را بالا بکشد ولی در عمل این روزها خود نفت شیل یک ترمز برای اقتصاد این کشور شده است، امید به بازیابی اقتصاد این کشور نیز حداقل تا بعد از خروج سایر کشورها از بحران کرونا است.

خدشه دار شدن جهان روایی دلار؛ کرونا

روند بزرگ رکود اقتصادی کرونا تغییرات بزرگی را در اقتصاد سیاسی جهانی شکل می‌دهد؛ یکی از بزرگترین این روندها تغییر نقشه ارزی جهانی است.

آمریکا با تزریق بزرگ به بازارهای خود با ایجاد یک سوآپ ارزی از تجربه خود در ۲۰۰۹ استفاده کرده و به دنبال تقویت جایگاه دلار در جهان هستند، از طرفی با توجه به رکود بزرگ نیاز به دارایی‌های نقدی افزایش یافت، همین جایگاه دلار را در جهان تقویت کرد ولی در صورت ادامه این روند بحرانی میزان دارایی‌های آشغال(junk debt) افزایش یافته و این دلار آمریکا را ریسکی تر خواهد کرد.

ادامه بحران کرونا نیز در صورتی که در چین مهارشده بماند و در آمریکا کنترل نشود، مرکز تسویه تجارت سه ماهه را که حدود یک قرن پیش از لندن به نیویورک منتقل شده بود به شانگهای منتقل خواهد کرد. چینی‌ها در حال آماده سازی یک منطقه آزاد مالی در شانگهای هستند.

چین از طرفی سیاستی بر خلاف آمریکا وضع کرده است، این کشور با رویکردی بر خلاف آمریکا با ایجاد زیرساخت‌های ارزی در داخل و خارج از کشور خود از جمله ایجاد ۱۱ بانک یوآنی در خارج از کشورش در کنار ایجاد رمزارز یوآنی به دنبال جهان روایی ارز خود است که موفقیت چین دور از دسترس نیست. در این راستا چین محدودیت‌های حساب سرمایه خود را کم کرده و از ورود سرمایه خارجی به بازار اوراقش استقبال می‌کند، چینی‌ها از این جهت برای نیمه غربی کشورشان برنامه‌های توسعه‌ای بزرگی را در سر می‌پرورانند. در صورت ادامه وضعیت کنونی قدرت چین به شدت بالا رفته و خواهد توانست مقدرات اقتصاد سیاسی جهان را دستخوش تغییر کند.

این در حالیست که اروپایی‌ها به خاطر نظم بوروکراتیک خود قادر به انجام هیچ ابتکاری نیستند و خطر این وجود دارد که حتی مرکزیت یورو دلارها از لندن به چین مهاجرت کند و آن وقت است که قدرت انحصاری چین در دنیا به شدت بالا خواهد رفت، البته انتظار می‌رود در این زمینه یک تعادل ایجاد شود.

در این نقشه ارزی جدید آمریکا جایگاه تجاری خود را از دست خواهد داد و پایگاه‌های مالی هنگ کنگ، شانگهای و سنگاپور نیویورک در جریان جهانی ضعیف‌تر خواهد کرد.

ایجاد نظم غیرغرب محور در اقتصاد جهانی

زمزمه‌های این موضوع البته پیشتر از این پدید آمده بود، رشد مجموع اقتصادی قاره آسیا دو سال پیش از اروپا پیشی گرفت و کشورهایی مانند آلمان و ژاپن تضعیف شده بودند.

ایران؛ دریچه‌های سیاست گذاری که کرونا برای ایران گشود

با توجه به سازوکارهای پرداختی که چین در حال تهیه آن است دور از انتظار نیست که روابط مالی ایران و طرف‌های تجاری اش به وسیله یوآن و به سهولت انجام شود، سال‌ها تحریم، حیثیت دلار را تا حدود زیادی در جهان برده و بازار نااطمینانی هایی زیادی نسبت به این ارز دارد. به نوعی با دوره‌ای روبرو هستیم که تحریم‌ها یک به یک در حال رنگ باختن هستند.